De koolmees en de terrorrups

Column uit AD, rubriek Takkenwijven, juli 2017.

Ocharme Saar! Ze zit onder de uitslag en heeft afschuwelijke jeuk, zo erg dat ze er ‘s nachts niet van kan slapen. En dat allemaal na een middagje luieren in de tuin van haar ouders in Brabant.

Pas de volgende dag zag ze dat ze schaduw had gezocht onder een eik met een nest vol ellendige terrorrupsen. De eikenprocessierups bezit een effectief wapen om zich te beschermen tegen roofdieren: microscopisch kleine pijlen met weerhaakjes, die brandharen genoemd worden. Het zijn er wel zo’n 600.000 per rups. Door trilling of wind vallen ze van de rups af en kunnen ze onze huid, ogen en longen binnendringen. Met nare klachten als gevolg.

De brandharen houden de meeste vogels op afstand, maar niet de dappere koolmees. Bioloog Silvia Hellingman wist dit jaar voor het eerst op camera vast te leggen hoe deze vogel de tegenaanval inzet. Je ziet hem driftig met de rups schudden en tegen een tak slaan. De rups schiet in paniek alle brandharen weg en de vogel houdt een voedzame maaltijd zonder weerhaken over. Hulde aan de koolmees, die ons verlost van de eikenprocessierups.